پروژه ارائه راهکارهای اجرایی جهت تراکم لایه های آسفالت ضخیم به منظور دسترسی به هر یک از مطالب زیر،لطفا" روی آن کلیک کنید. کلیات انواع روسازیها روسازیهای انعطاف پذیر انواع مخلوطهای آسفالتی مخلوط آسفالت گرم اجرای آسفالت گرم معرفی پروژه اهداف انجام پروژه
کلیات روسازی راه، سازهای است که روی بستر طبیعی و یا اصلاح شده، با هدف بوجود آوردن یک سطح هموار و در عین حال با ایمنی کافی برای استفاده کنندگان از راه و فرودگاه، احداث می گردد. هدف اصلی از اجرای روسازی، کاهش تنشهای ناشی از بار چرخ خودروها به میزان قابل تحمل برای خاک بستر، با افزایش سطح باربر میباشد. جهت طرح و محاسبه ضخامت روسازی راه باید رفتار خاک بستر و لایه های روسازی را تحت شرایط عبور ترافیک تعیین نمود و مشخصات مصالح و ضخامت لایه ها را نیز میبایست آنچنان انتخاب نمود که در طی دوره طرح قابلیت تحمل ترافیک مورد نظر را تحت شرایط مختلف دارا باشند. انواع روسازیها روسازیها از نظر مصالح بکار رفته در رویه و نحوه توزیع آن و انتقال بار ترافیک به خاک بستر به سه دسته کلی زیر تقسیم می شوند. 1- روسازیهای انعطاف پذیر 2- روسازیهای صلب 3- روسازیهای ترکیبی روسازیهای انعطافپذیر که شامل انواع آسفالتی و شنی می باشند، روسازیهایی هستند که در آنها ازلایه هایی با سختی (مدول ارتجاعی) کم استفاده می شود. این نوع روسازیها بارهای خارجی را بدون گسترش زیاد و در یک سطح نسبتاً کوچک به خاک بستر منتقل می کنند. در این روسازیها خاک بستر نقش خیلی مهمی را در طراحی روسازی ایفا می نمایند. روسازیهای صلب که همان روسازیهای بتنی می باشند، روسازیهایی هستند که در آنها از یک یا چند لایه با سختی زیاد استفاده می شود. این نوع روسازیها بار خارجی را بدون تغییر شکل زیاد صفحه صلب، در یک سطح نسبتاً بزرگ به خاک بستر منتقل می نماید. روسازیهایی که ترکیبی از دو نوع روسازی صلب و انعطاف پذیر باشند، روسازیهای ترکیبی نامیده می شوند. بعنوان مثال در روسازی فرودگاه که با روسازی صلب (بتنی) طرح می شود، دال بتنی را معمولاً بر روی قشری از آسفالت (اساس قیری) قرار میدهند و یا اینکه رویه های بتنی را به هنگام بهسازی با توجه به شرایط خاص طرح با لایه های آسفالتی روکش می کنند. روسازیهای انعطاف پذیر بدلیل وجود منابع سرشار نفت و تولید قیر نسبتاً ارزان در کشور، اغلب از روسازیهای انعطاف پذیر در احداث راههای بین شهری و خیابانهای درون شهری استفاده میگردد. در روسازیهای انعطاف پذیر، طرح و محاسبه بصورت یک سیستم چند لایه ای نیمه بینهایت در نظر گرفته شده و مورد بررسی قرار میگیرد. این روسازیها معمولاً از سه قشر زیر اساس، اساس و رویه آسفالتی تشکیل می شود. منظور از ضخامت روسازی مجموع ضخامت مصالحی است که روی خاک بستر متراکم قرار میگیرند. ویژگیهای لایه های روسازی انعطاف پذیر همان طور که بیان شد، سازه یک روسازی انعطاف پذیر شامل لایه های زیر اساس، اساس و رویه آسفالتی می باشد. قشر زیر اساس را که روی بستر راه یا لایه تقویتی اجراء میشود، می توان فونداسیون جاده نیز نامید. کار زیر اساس هموار نمودن بستر راه و ایجاد سطحی مناسب برای اجرای لایه اساس می باشد. قشر اساس بر روی قشر زیر اساس و در مواردی که بستر راه مقاومت بالایی داشته باشد، مستقیماً بر روی بستر راه اجراء می گردد. طراحی قشر اساس باید بصورتی انجام گیرد که تنش بیش از حد به بستر راه منتقل نشود. این لایه را می توان با سیمان یا قیر تثبیت نمود که در این صورت می توان مقاومت بالاتری از آن انتظار داشت. در نهایت، لایه آسفالتی مقاوم ترین لایه روسازی می باشد که بیشترین سهم را در تحمل تنش های ناشی از بارهای ترافیکی به خود اختصاص می دهد. مقاومت بالای لایه آسفالتی ناشی از ترکیبی از مصالح سنگی با دانه بندی مناسب و قیر به عنوان چسبنده مخلوط آسفالتی می باشد. لایه آسفالتی معمولا اجرای آسفالت در سطح راه در دو لایه آستر و رویه انجام میگیرد. قشر آستر قبل از قشر رویه اجرا میشود و سهم مقاومتی بیشتری نیز در مقایسه با قشر رویه برای آن منظور میکنند. میتوان گفت که این قشر در حقیقت توسعه قشر اساس است با این تفاوت که اساس معمولاً از مصالح متراکم غیر چسبنده تشکیل می شود ولی قشر آستر همواره آسفالتی است. قشر رویه در مقایسه با لایه های دیگر اهمیت خاصی در روسازی دارد. از آنجا که چرخ وسایل نقلیه مستقیماً با این قشر تماس دارند، قشر رویه باید به اندازه کافی یکنواخت و هموار باشد تا جاده اطمینان و راحتی مناسبی داشته باشد. همچنین باید مقدار ضریب اصطکاک این قشر با چرخ وسیله نقلیه به اندازهای باشد که موجب سرخوردگی آن و بروز سانحه نگردد. همچنین لایه رویه باید در برابر عوامل جوی نیز دوام داشته باشد تا دچار فرسودگی زودرس نشود. انواع مخلوطهای آسفالتی مخلوطهای آسفالتی بر اساس کاربری، مشخصات مصالح و شرایط ساخت به چهار دسته آسفالتهای حفاظتی، آسفالت ماکادام نفوذی، آسفالت سرد و بتن آسفالتی گرم تقسیم بندی میگردند. آسفالتهای حفاظتی نوعی از رویه آسفالتی است که در سطح راههای شنی و یا آسفالتی اجرا میشود. ضخامت این آسفالت کمتر از 25 میلیمتر است و لذا به عنوان لایه باربر روسازی راه محسوب نمی گردد و عملکرد سازهای ندارد. آسفالتهای حفاظتی برای غیر قابل نفوذ کردن بستر راه، جلوگیری از گرد و غبار، افزایش مقاومت سایشی و لغزشی راه و نیز بهسازی موقت رویههای موجود آسفالتی و بتنی مورد استفاده قرار میگیرد. کاربرد انواع آسفالتهای حفاظتی به ترافیک سبک و متوسط محدود میگردد و هریک نیز به منظور خاصی اجرا میشوند. آسفالت ماکادام نفوذی نوعی از روسازی راه است که از مصالح سنگی شکسته درشتدانه با دانهبندی یکنواخت و یا باز تشکیل شده و به وسیله غلتک کوبیده و در هم قفل و بست گردیده و سپس فضای خالی بین آنها ابتدا با قیر تحت فشار و بلافاصله با مصالح سنگی متوسط پر شده باشد. مصالح سنگی درشتدانه از شکستن سنگ کوهی و یا رودخانهای بدست میآید. آسفالت ماکادام نفوذی معمولاً در مناطقی بکار برده میشود که مصالح سنگی رودخانهای با دانهبندی پیوسته یافت نشود. آسفالت ماکادام نفوذی را میتوان به عنوان قشر اساس و یا قشر رویه بکار برد. خاصیت نفوذپذیری قشر آسفالت ماکادام نفوذی در مقابل عوامل جوی و آسیبپذیری آن در مقابل رفت و آمد ترافیک ایجاب مینماید که سطح حاصله با یک نوع رویه پوشش گردد. ضخامت لایه آسفالت ماکادام نفوذی معادل ضخامت متوسط یک سنگدانه است که بر حسب نوع دانهبندی انتخابی تعیین میشود و میانگین آن حدود 75 میلیمتر است. آسفالت سرد از اختلاط سنگدانهها با قیرهای محلول، قیرآبهها و یا قطران در دمای محیط تهیه و در همین دما پخش و متراکم میگردد. سنگدانهها در زمان اختلاط با قیرآبه میتواند مرطوب باشد ولی برای قیرهای محلول، رطوبت مصالح باید در دمای محیط و یا تحت اثر حرارت خشک شود. آسفالت سرد در قشرهای رویه، آستر و اساس قیری برای ترافیک سبک و متوسط و در قشر اساس آسفالتی برای ترافیک سنگین و خیلی سنگین میتواند مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی آسفالت سرد را میتوان در قشر رویه برای ترافیک سبک و یا متوسط مصرف نمود و چنانچه در آینده ترافیک سنگین شد آن را با آسفالت گرم روکش نمود. مخلوط آسفالت گرم کلیات آسفالت گرم مخلوطی از مصالح سنگی و قیر خالص است که بر حسب نوع دانهبندی و قیر مصرفی، در دمایی بین حداقل 105 الی حداکثر 163 درجه سانتیگراد در کارخانه آسفالت تهیه و در محدوده همین حرارت روی سطوح آماده شده راه مانند بستر روسازی تقویت شده، زیراساس، اساس، پوششهای گوناگون آسفالتی سرد و گرم و رویههای بتنی پخش و کوبیده میشود. در گروه مخلوطهای آسفالت گرم، بتن آسفالتی ممتازترین، مقاومترین و بادوامترین نوع آن است که از اختلاط مصالح سنگی مرغوب و شکسته با دانهبندی منظم و پیوسته و قیر خالص، ضمن اعمال کنترل و نظارت دقیق در کلیه مراحل تولید به دست میآید. بتن آسفالتی در کلیه قشرهای مختلف روسازی راه و در هرگونه شرایط جوی و ترافیکی، بدون هیچ محدودیتی قابل مصرف است در حالی که در شرایط مشابه، کاربرد سایر انواع آسفالتهای گرم با دانهبندیهای گسسته، باز و یا منظم محدودیتهای زیادی دارد. انواع مخلوطهای آسفالت گرم و بتن آسفالتی مصرفی در قشرهای روسازی راه به شرح زیر است. قشر رویه (توپکا) آسفالت رویه آخرین قشر آسفالتی است که در تماس مستقیم با بارهای وارده از ترافیک و عوامل جوی محیط قرار میگیرد، و لذا باید طوری طرح و اجرا شود که در مقابل اثرات سوء آب، یخبندان، و تغییرات دما از پایایی و مقاومت لازم برخوردار باشد. قشر رویه معمولاً نسبت به قشرهای آستر (بیندر) و اساس قیری دارای دانهبندی ریزتر و در نتیجه قیر بیشتر میباشد. حداکثر اندازه سنگدانهها در این قشر از 5/9 تا 19 میلیمتر متغیر است که با توجه به بافت سطحی مورد نیاز انتخاب میشود. برای ازدیاد مقاومت در مقابل لغزندگی و جلوگیری از ایستابیهای سطحی، از یک نوع آسفالت رویه با دانهبندی باز استفاده میشود که حداقل ضخامت آن حدود 20 میلیمتر است که جزو سیستم روسازی راه منظور نمیشود و نمیتوان از آن به عنوان قشر جایگزین رویه اصلی استفاده کرد. قشر آستر قشر آستر بین رویه و قشرهای آسفالتی زیر آن و یا بین رویه و قشر اساس قرار میگیرد. اندازه سنگدانهها برای آستر معمولاً بین 19 تا 5/37 میلیمتر متغیر است. گاهی اوقات در شرایط ترافیک خیلی سنگین، از جمله در بنادر و اسکلهها مشروط بر آنکه بافت سطحی آن مشکلی ایجاد نکند، از دانهبندیهای تیپ قشر آستر که در مقابل تغییر شکل ناشی از بارهای خیلی سنگین حساسیت کمتری دارد، برای قشر رویه استفاده میشود. اساس قیری اساس قیری میتواند به عنوان اولین قشر روسازی آسفالتی مستقیماً روی بستر روسازی آماده شده راه و یا روی قشر اساس شکسته قرار گیرد. حداکثر اندازه سنگدانهها برای این قشر معمولاً تا 50 میلیمتر و در مواردی نیز تا 75 میلیمتر قابل اجرا است. از اساس قیری با دانهبندی باز به عنوان یک لایه زهکش به منظور تسریع در تخلیه آبهای نفوذی به سیستم روسازی، که نوع مشابه آن در نقش لایه جاذب تنش و به منظور جلوگیری از بازگشت ترکها در بهسازیها، با حداکثر اندازه سنگدانههای 5/37 تا 75 میلیمتر، متشکل از مصالح 100 درصد شکسته است، استفاده میکنند. اجرای آسفالت گرم آماده سازی سطح راه قبل از حمل و پخش مخلوط آسفالتی گرم، سطح راه در طول کافی از هر نظر آماده و مهیا می شود. اگر عملیات آسفالتی روی قشرهای تقویت شده سنگی، زیراساس، اساس شکسته و یا رویه آسفالتی اجرا میشود، قبلاً هرگونه ناهمواری و پستی و بلندی این سطوح مرمت میگردد. پس از آماده کردن سطح راهی که مخلوط آسفالتی باید روی آن پخش شود، عملیات پخش با توجه به شرایط زیر صورت می گیرد. پخش مخلوط آسفالتی مخلوط آسفالتی گرم با دستگاه خودکار و مکانیکی (فینیشر) پخش میشود. فینیشر میتواند مخلوط آسفالتی را به طور یکنواخت در عرض و ضخامت و شیب مندرج در نقشههای اجرایی پخش نماید. فینیشرهای مجاز مجهز به کوبندههای ارتعاشی هستند و می توانند آسفالت را در قشرها ی ی به ضخامت های مختلف و در عرضی که کارخانه سازنده دستگاه تعیین کرده است، پخش کنند. تغییرات عرضی دستگاه باید با ضمایمی صورت گیرد که قادر باشد حداقل تا 15 سانتیمتر به عرض آن افزوده یا کم کند. در صورتی که مخلوط آسفالتی در بیش از یک قشر پخش شود، اتصالهای طولی و عرضی هر قشر، با حدود 15 سانتیمتر از اتصالهای نظیر قشر زیرین فاصله خواهد داشت. حداقل ضخامت هر لایه آسفالتی دو تا سه برابر حداکثر اندازه سنگدانه و حداکثر ضخامت با توجه به شرایط اجرایی و نوع غلتکها میباشد که توسط دستگاه نظارت تعیین میشود. اجرای هر یک از انواع آسفالت از جمله اساس قیری و بیندر در یک لایه بر اجرای آن در چند لایه ارجحیت دارد. به عنوان مثال، با رعایت ضوابط فوق، پخش و تراکم 15 سانتیمتر آسفالت بیندر با مصالح دارای حداکثر اندازه 25 میلیمتر، در دو لایه 5/7 سانتیمتری نسبت به سه لایه 5 سانتیمتری مناسبتر و بیشتر مقرون به صرفه است. تراکم لایه آسفالتی پس از پخش، عملیات تراکم لایه آسفالتی در چند مرحله صورت میگیرد. عملیات تراکم در مرحله اول که بلافاصله بعد از پخش مخلوط آسفالتی شروع میشود با غلتک سهچرخ، یا غلتکهای ردیف و یا لرزشی اجرا میگردد. وقتی که غلتک سهچرخ و غلتکهای ردیف و یا لرزشی با هم کار میکنند، غلتک (ردیف دوچرخ یا سهچرخ) باید بلافاصله پشت فینیشر و بقیه غلتکها بعد از آن عمل نمایند. چرخی که با نیروی محرکه غلتک را تامین می نماید باید به طرف فینیشر باشد تا از جمع شدن آسفالت در جلوی چرخ جلوگیری نماید. سرعت غلتکهای فولادی در این مرحله حداکثر سه کیلومتر و غلتکهای لرزشی بین چهار تا پنج کیلومتر در ساعت میباشد. وزن غلتکهای مورد استفاده در این مرحله، به درجه حرارت، ضخامت و مقاومت مخلوط آسفالتی بستگی دارد. این وزن برای غلتکهای وزنی، 8 تا 12 تن و برای غلتکهای لرزشی، 7 تا 12 تن است. فاصله غلتکهای این مرحله تراکم از فینیشر باید به نحوی تنظیم شود که هیچ گاه از 50 متر تجاوز ننماید. در این مرحله درجه حرارت مخلوط آسفالتی باید به مقداری باشد که مخلوط به چرخ غلتک نچسبد و در سطح آن ترک طولی و یا عرضی و یا جابهجایی ایجاد نشود و به عبارت دیگر مخلوط آسفالتی تاب پذیرش وزن غلتک را داشته باشد. حداقل درجه حرارت در شروع مرحله اول عملیات تراکم برای مخلوطهای آسفالتی پیوسته 120 و مخلوطهای آسفالتی با دانهبندی باز 105 درجه سانتیگراد است . غلتکزنی در مرحله دوم از تراکم، بلافاصله بعد از تکمیل مرحله اول و در شرایطی شروع میشود که مخلوط آسفالتی هنوز حالت خمیری داشته و دارای آنچنان حرارتی است که میتواند تراکم نسبی موردنظر را تأمین کند. این درجه حرارت برای مخلوطهای آسفالتی با دانهبندی پیوسته 95 درجه سانتیگراد است. غلتکهای مورد استفاده در این مرحله از نوع لاستیکی و یا لرزشی میباشد که نسبت به غلتکهای وزنی امتیازاتی به شرح زیر دارد: الف: تراکم حاصله در قشر آسفالتی توسط این غلتکها نسبت به غلتکهای فولادی وزنی، یکنواختتر و همگنتر است. ب: تعداد گذر غلتکهای لرزشی برای حصول تراکم لازم کمتر از سایر غلتکهاست. پ: بافت بسته و پیوستهای که غلتکهای لاستیکی و لرزشی در سطح آسفالت ایجاد میکنند، سبب میشود که قابلیت نفوذ آب در لایه آسفالتی کاهش یابد. ت: غلتکهای لاستیکی و لرزشی با جابهجا کردن دانههای سنگی و قفل و بست کردن آنها در یکدیگر، مقاومت لایه آسفالتی و زاویه اصطکاک داخلی آن را به میزان قابل ملاحظهای افزایش میدهد. سرعت غلتک لاستیکی در این مرحله پنج کیلومتر و غلتک لرزشی چهار تا پنج کیلومتر در ساعت است. کارکرد غلتکهای لاستیکی و یا لرزشی در این مرحله باید آنقدر ادامه یابد که مخلوط آسفالتی به حداقل تراکم مجاز برسد. اگرچه در مرحله دوم غلتکزنی، استفاده از غلتک لاستیکی و یا لرزشی بر سایر غلتکها برتری دارد، با این وجود کاربرد غلتکهای وزنی نیز در این مرحله مجاز است. فاصله غلتکهای مورد مصرف در مرحله دوم، از غلتکهای مرحله اول معمولاً باید بیش از 60 متر باشد. قبل از آنکه درجه حرارت مخلوطهای آسفالتی به حداقلی برسد که دستگاه نظارت تعیین کرده است، عمل غلتکزنی باید در این مرحله پایان یافته و تراکم لازم حاصل شود. این درجه حرارت بیش از 85 درجه سانتیگراد است. غلتکزنی نهایی برای آرایش نهایی سطح راه بوده و در شرایطی باید انجام گیرد که مخلوط آسفالتی هنوز کارآیی لازم برای محو اثرات چرخهای غلتکهای دو مرحله پیشین و رفع هرگونه عیب و نقص و ناهمواری در پوشش آسفالتی را دارد. در این مرحله باید غلتکهای وزنی دوچرخ و یا سهچرخ ردیف، مورد استفاده قرار گرفته و در حداقل فاصله نسبت به غلتکهای مرحله دوم عمل نمایند. وزن غلتکها در این مرحله حداقل هشت تن و سرعت آنها حداکثر پنج کیلومتر در ساعت میباشد. بعد از تکمیل مرحله سوم، وسایل سنگین از جمله غلتکها به هیچ وجه مجاز نیستند که روی سطح راه که غلتکزنی آن پایان یافته ولی هنوز کاملاً سرد و سخت نشده است توقف نمایند. غلتکزنی در این مرحله، قبل از آنکه درجه حرارت آسفالت به کمتر از 80 درجه سانتیگراد برسد باید پایان یابد.
معرفی پروژه روسازی راهها به عنوان بخشی از سازه راه نقش بسیار مهمی در عملکرد و تأمین سطح هموار و ایمن دارد. بنابراین ساخت روسازیهای با قابلیت باربری و عمر بالا و کیفیت مناسب و نیز نگهداری آنها در شرایط عملکردی مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار است. به همین دلیل بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد و عمر اینگونه روسازیها برای رفع کاستیها و نواقص احتمالی و ارتقاء دانش مهندسی روسازی میتواند گام مؤثری در افزایش دوام و کیفیت روسازیها و در نتیجه صرفهجویی در هزینه ساخت و نگهداری روسازی شود. مشخصات هندسی لایههای روسازی و مشخصات مکانیکی مصالح مهمترین مشخصههای روسازی هستند که در رفتار سازهای و عملکردی روسازی نقش دارند. روسازیهای آسفالتی با انواع مختلفی از مخلوطهای آسفالتی و با ضخامتهای مختلف در کشورهای پیشرفته اجرا میگردد، ولی متأسفانه در کشور ما بدلیل فقدان تحقیقات فراگیر، نه تنها تنوع خاصی در نوع مخلوطهای آسفالتی مورد نظر دیده نمیشود (تقریباً تمامی مخلوطهای آسفالتی از نوع بتن آسفالتی است) بلکه همه روسازیهای آسفالتی نیز از نوع روسازیهای متداول شامل لایههای اساس، زیراساس و لایه آسفالتی است. مروری بر طراحیها و نقشههای اجرایی نشان میدهد، هم اکنون در کشور روسازیهای آسفالتی در سه لایه ( دو لایه بیندر و یک لایه توپکا)، در ضخامتهای 4 الی 7 سانتیمتر (چهار تا پنج سانتیمتر لایه توپکا و پنج تا هفت سانتیمتر لایه بیندر) اجرا میشود. در این پروژه هدف کاهش تعداد لایهها با افزایش ضخامت لایهها و به عبارت دیگر اجرای لایههای آسفالتی در ضخامت بالاتر (لایه آسفالتی ضخیم) است که منجربه کاهش تعداد دفعات اجرای لایههای روسازی میگردد. این کاهش میتواند به نوعی باعث کاهش مشکلات اجرایی، کاهش هزینه اجرا و نیز کاهش برخی از خرابیهای زودرس روسازیها گردد. با توجه به مطالب فوق در این پروژه سعی براین است با مطالعه منابع و تجربه سایر کشورها و بررسی مزایا و مشکلات روسازیهای با لایههای ضخیم و برمبنای امکانات و دانش موجود در سطح کشور نسبت به ارایه راهکارهای مناسب برای طرح و اجرای اینگونه روسازیها در کشور، موارد لازم ارایه شود. اهداف انجام پروژه اهداف کلی از انجام این پروژه تحقیقاتی به صورت زیر فهرست می شود. 1. کاهش مشکلات اجرایی به دلیل کاهش تعداد دفعات اجرای لایههای آسفالتی 2. کمک به ارتقاء و کیفیت عملکردی روسازیهای شبکه راهها 3. جلوگیری از خرابیهای زودرس روسازیها 4. کاهش هزینههای اجرای لایههای آسفالتی 5. استفاده بهینه از منابع و صرفهجویی در آن 6. گسترش دانش روسازی در کشور 7. شناخت توانائیها و امکانات موجود در کشور 8. ارایه روش مناسب با شرایط علمی و اجرایی کشور
|